Olej na płótnie, gwasz na tekturze, stal młotkowana, marmur cięty, fuga na perkusję i fortepian a może ciało w świetle, tekst w ruchu, taniec w dźwięku? Czy olej na płótnie można przepisać na ruchowe oratorium? Co taki przekład przyniesie – stratę czy odkrycie? Translacja to dialog a może kompromis? Ograniczoność środków czy nowe jakości?
Tegoroczna edycja Rollercoastera przyglądać się będzie idei translacji.
Rollercoaster. Kolekcjonerzy wrażeń to autorski program prezentacji tańca. Spektakle o różnorodnej formie i estetyce, powiązane hasłem przewodnim, gościć będą na scenie Cricoteki od kwietnia do grudnia 2023. Motywem przewodnim tegorocznego programu są TRANSLACJE, rozumiane jako przepisywanie innych dziedzin sztuki oraz nauki na choreografię. Przez kolejne miesiące przyglądać się będziemy spektaklom, w których ruch staje się translacją muzyki czy literatury.
Hasło tegorocznego Rollercoastera nawiązuje pośrednio do interdyscyplinarności sztuki Tadeusza Kantora. Mówi się, że artysta, podobnie jak Oskar Schlemmer, patrzył na teatr oczami malarza, próbując podporządkować aktora plastyce scenicznych kompozycji. Wielowątkowa twórczość Kantora wymyka się też sztywnym ramom dyscyplin w obrębie tradycyjnego podziału sztuk.
W najbliższej edycji Rollercoastera przyjrzymy się relacjom choreografii z innymi formami ekspresji. Pokażemy spektakle które poszukują nowych jakości poprzez przepisywanie jednego tekstu kultury na inny, żonglują narzędziami twórczymi, upłynniają granice poszczególnych dziedzin sztuki. Prześledzimy spektakle, w których choreografem staje się literatura (Drganie jednej struny), muzyka (III Symfonia), przestrzeń i światło (de light) albo nowoczesne technologie filmowe czy nauka. Tegoroczne hasło będzie także okazją do przyjrzenia się konwencjom w sztuce. Odkryjemy potencjał choreograficzny w języku migowym (Translacje). Sprawdzimy, czy wiersz może stać się strukturą improwizacji ruchowej (Poczucie kawałkowości), czy słowo jest tak samo pojemne jak ruch, dźwięk i obraz (One on One – David on Bartosz). Podczas towarzyszących programowi wydarzeń spróbujemy ucieleśnić język (warsztaty z Dominikiem Więckiem), zapisać ruch (warsztaty notacji tańca z Hanną Raszewską-Kursą i Zuzanną Kupidurą z Warszawskiej Pracowni Kinetograficznej), opisać to, co wydaje się być nieuchwytne (warsztaty dla choreografek i choreografów z budowania opisów spektakli tanecznych z Joanną Pędzisz).
Pandemia zwiększyła zainteresowanie choreografii technikami filmowymi. TRANSLACJE jako motyw tegorocznej edycji skierują uwagę na relację filmu i choreografii (prezentacja filmów Toporzeł, Falling Free, Manhattan Interactive Movie oraz spotkanie z ich twórczyniami i twórcami prowadzone przez Zuzannę Berendt).
Każdemu z pokazywanych spektakli towarzyszyć będzie rozmowa z twórczyniami i twórcami, którą poprowadzi Alicja Müller. Program zostanie poszerzony o wykłady dr Anny Róży Burzyńskiej pt. Nauka w roli choreografa i dr. Mateusza Chaberskiego, zatytułowany Tańczące agensy, znikające ślimaki i obcy w stanie nieważkości. O ruchu w asamblażach ludzi i technologii.
Paweł Łyskawa i Eryk Makohon
kuratorzy programu
PROGRAM:
3 września, 17:00
Prezentacja końcowa warsztatów improwizacji
Dance Communication Lab 2023 presentation
Warsztaty improwizacji, które zakończą się otwartym dla publiczności pokazem, eksplorować będą dialog pomiędzy choreografią i wideo oraz iluzją budowaną za pomocą techniki scenicznej a realnością. W warsztatach wezmą udział tancerze z Polski, Węgier, Słowenii, Chorwacji, Rumunii i Szwecji.
Warsztaty są częścią projektu Beyond@ Front. Brighting Periphery finansowanego z programu Kreatywna Europa.
3 września, 18:30
Toporzeł, Falling Free, Manhattan Interactive Movie
Pokaz filmów i spotkanie z twórcami oraz twórczyniami
Prowadzenie: Zuzanna Berendt
Toporzeł
Scenariusz i reżyseria: Iwona Pasińska.
Występują tancerze Polskiego Teatru Tańca: Kacper Bożek, Jerzy Kaźmierczak, Zbigniew Kocięba, Dominik Kupka, Paweł Malicki, Michał Przybyła, Adrian Radwański muzyka: Henryk Mikołaj Górecki.
Zdjęcia: Marek Grabowski.
Przepiękne górskie krajobrazy, z których wyrastają postaci tancerzy, skały, krzewy, surowość przyrody i jej siła, wszystko przeplata się ze sobą, podkreślając tym samym silne więzy miedzy naturą a człowiekiem. Inspiracją były rzeźby Stanisława Szukalskiego. W pracach tego artysty, pojawia się motyw ciała, widać napięcie mięśni, ruch, gest i ekspresję. Rzeźba powstaje z natury, której częścią jest. „Toporzeł” powstał w Górach Izerskich, na terenie kopalni kwarcu „Stanisław” w Szklarskiej Porębie. Karkonosze i Izery są miejscem, gdzie magia miesza się z rzeczywistością.
Falling Free
Produkcja, reżyseria, zdjęcia: Jakub Wittchen.
Taniec: Natalia Wilk dance’N’depth.
Muzyka: No Way Back by Sid AcharyaIn.
„Falling Free” powstał z potrzeby opowiedzenia o przestrzeni, wolności i ruchu. O pięknie bycia w wodzie i bycia wodą. Zdjęcia kręcone były w Deepspot – najgłębszym basenie w Europie. Bohaterką filmu jest Natalia Wilk, researcherka ruchu, tancerka, freediverka.
Manhattan Interactive Movie
Scenariusz i koncept: Daniela Komędera-Miśkiewicz, Dominika Wiak.
Występują: Daniela Komędera-Miśkiewicz oraz Dominika Wiak.
Zdjęcia, montaż oraz konsultacja artystyczna: Paweł Szymkowiak.
Muzyka: Aleksander Wnuk, Michał Lazar.
„Manhattan Interactive Movie” jest kontynuacją i rozwinięciem pracy nad spektaklem „Manhattan”, w którym artystki i artyści podjęli temat apokalipsy i autodestrukcji.
Jeśli widzisz dużą jasność, jest niewielka szansa, że słońce eksplodowało, ale wtedy nie musisz się już martwić – masz kilka minut, zanim świat zostanie otoczony ciemnością, a zima będzie wieczna. Tyle czasu zajmuje dotarcie światła słonecznego do Ziemi. Jeśli po tym czasie nadal świeci słońce, prawdopodobnie masz do czynienia z bombą atomową.
Projekt jest częścią programu artystycznego Międzynarodowego Sympozjum “Laboratory of dance/Dance as a Vantage Point” współorganizowanego przez Uniwersytet Łódźki, Narodowy Instytut Muzyki i Tańca oraz Avant Project. Kurator: Tomasz Ciesielski.
20 września, 18:30
Ucieleśnienie języka
Pokaz powarsztatowy
Dominik Więcek i Adepci KTT
Dominik Więcek wspólnie z Adeptami Krakowskiego Teatru Tańca poszuka sposobów ucieleśniania języka. Kilkudniowa praca warsztatowa zakończy się pokazem z aktywnym udziałem publiczności.
7 października, 13:00
Kinetografia – podstawy notacji i analizy ruchu
warsztaty
prowadzące: Hanna Raszewska-Kursa i Zuzanna Kupidura
Kinetografia to jedna z najważniejszych notacji ruchu i tańca, zapoczątkowana przez Rudolfa Labana w 1928 roku. Uniwersalność kinetografii, opierającej się nie na konkretnej technice tańca, a na możliwościach ciała, to jeden z głównych atutów tego systemu. Dzięki niemu możemy utrwalić lub odtworzyć zarówno ruch codzienny czy sportowy, jak i wieloelementowe dzieło choreograficzne. Notacja to także niezwykle przydatne narzędzie stosowane w badaniach z zakresu choreologii. Podczas praktykowania zapisu czy czytania kinetogramów jednocześnie analizujemy ruch, nazywamy jego składowe i wyodrębniamy struktury, co pozwala nam dużo lepiej zrozumieć dany gest, choreografię czy taniec.
Osoby uczestniczące w warsztatach zapoznają się z podstawami kinetografii. Części teoretyczne warsztatu pozwolą przybliżyć zasady i ortografię systemu, a części praktyczne – od razu wypróbować je na własnym ciele. Będziemy analizować, czytać, notować, poruszać się, eksplorować. Warsztat skierowany jest zarówno do osób profesjonalnie zajmujących się tańcem, które chcą zdobyć praktykę w zapisywaniu, jak i do osób niezwiązanych ze środowiskiem tańca, ale zainteresowanych teorią i analizą ruchu.
8 października, 17:00
Tańczące agensy, znikające ślimaki i obcy w stanie nieważkości. O ruchu w asamblażach ludzi i technologii
wykład
dr Mateusz Chaberski
wykład tłumaczony na PJM
W ostatnich latach mamy do czynienia z rozpowszechnieniem się hybrydycznych projektów artystycznych, których uczestnicy wchodzą w rozmaite interakcje z technologią wirtualnej bądź rozszerzonej rzeczywistości. Wykorzystując teorię asamblaży i narzędzia nowego materializmu, podczas wykładu zastanowimy się, w jaki sposób powstające w tego typu projektach połączenia ludzi i technologii kwestionują tradycyjne i wytwarzają nowe sposoby poruszania się ludzkich i więcej-niż-ludzkich ciał. Na wybranych przykładach zostanie pokazane, w jaki sposób ruch może tu stać się afektywną, usytuowaną i relacyjną praktyką poznawania świata.
8 października, 18:30
Drganie jednej struny
spektakl bez słów, rozmowa po spektaklu tłumaczona na PJM
choreografia: Katarzyna Chmielewska, Magdalena Reiter, Jakub Truszkowski
obsada: Katarzyna Chmielewska, Magdalena Reiter, Jakub Truszkowski
koncept i taniec: Katarzyna Chmielewska, Magdalena Reiter, Jakub Truszkowski
dramaturgia: Rok Bozovičar
scenografia: Atej Tutta
kostiumy: Jelena Proković
muzyka: Radosław Duda
wideo: Atej Tutta
reżyseria światła: Atej Tutta
produkcja: Teatr Dada von Bzdülöw – Michał Jankowski (PL), Zavod Mirabelka – Magdalena Reiter, Tina Dobnik (SI)
koprodukcja: Ambasada RP w Lublanie
partnerzy: Teatr Wybrzeże, Instytut Adama Mickiewicza – CULTURE.PL, Bunker, GAK, Klub Żak
słoweńska premiera: 10.12.2021, Stara mestna elektarna – Elektro Lublana
polska premiera: 18.12.2021, Teatr Wybrzeże, Gdańsk
Wiemy – ale tylko wiemy, nie pojmując – że równocześnie nad i pod nami, w strzelistych otchłaniach, poza granicami wzroku i wyobraźni zachodzą krocie i miliony równoczesnych przekształceń, powiązanych z sobą jak nuty matematycznym kontrapunktem.
Stanisław Lem, Solaris
Czasami to tylko przeczucie, bez zewnętrznych przejawów, wskazówek, dowodów, przyczyn, czy wyjaśnień, że istnieje jednak coś namacalnego. Coś niejasnego, lecz jednocześnie wyrazistego. Podobne wrażenie czegoś zdefiniowanego, a jednocześnie wymykającego się oczekiwaniom, wprowadza „Solaris” Lema, w którym z jednej strony przeplatają się wyraźne kategoryzacje, a z drugiej strony zamęt i niewyjaśnione napięcie. Drganie jednej struny nie jest jednak interpretacją twórczości literackiej Lema, ale utworzonym z odłamków i fragmentów znaczeń spektaklem, który na język ciała przekłada zagadnienia zawarte w powieści. Nie trzeba udawać się do odległych galaktyk, aby móc sobie wyobrazić reprezentację ciał, które w sferze wizualnej są antropomorficzne, lecz w sferze materii zupełnie obce/nieznane, niedostępne.
Obserwujemy ciała i ich różnorodny język w nieznanych dla nich sytuacjach, operujące w przestrzeni, która narzuca im swoje zasady. Ontologia nie jest więc z góry znana, jej współrzędne nie są nigdzie wprost zapisane, lecz stale wyznaczane i wyrażane przez trajektorie wędrówki ciał. To niekontrolowany ruch, rozsynchronizowane duety, poszukiwanie kontaktu określonego przez zewnętrzność, nieoczekiwane punkty zbieżne i asynchroniczne osie czasu, które prowadzą ciała obok siebie lub coraz bliżej i bliżej.
5 listopada, 18:30
One on one – David on Bartosz
koncert performatywny
Bartosz Przybylski i David Javorský
Spektakl jest koncertem z elementami performansu i składa się z 4 części. Każda z nich ma swój indywidualny temat, którym są kolejno: „Pytanie” (wstęp „mowa”, początek), „Aparat” (symbol obserwacji, silnie związany z obydwoma artystami), „Podróż” (audiowizualne i video mapping / malarstwo) oraz „Istnienie” (scena taneczna z kilkoma rekwizytami).
Projekt prezentuje przemyślenia artystów na temat samego początku pytań, przedstawiając świat, w którym słowa nie wystarczą do opisania rzeczywistości. Dla obojga podróż z tymi pytaniami i zadaniami polega na kwestionowaniu samego istnienia, celu i znaczenia ludzkich koncepcji życia i bogów. Proces polega głównie na ograniczaniu, odrzucaniu tego, co zdaniem artystów utrudnia bycie blisko odpowiedzi, nagiej rzeczywistości. Same słowa mają dużą moc opisową, a nawet w pewnym sensie twórczą, choć często to nie wystarcza, ze względu na ich ograniczenie w bardzo skodyfikowanym i ustrukturyzowanym systemie. Istnieje ogromna różnica między próbą wyjaśnienia, czym jest czerwony kolor, a możliwością oglądania go. Dlatego spektakl tara się osiągnąć swego rodzaju transsubstancjację. Dlaczego niektóre dźwięki skomponowane razem mogą zmienić życie? Kiedy ruch staje się przytłaczającym przeżyciem? Co sprawia, że obraz jest ikoną lub oknem na inną rzeczywistość?
3 grudnia, 18:30
Translacje
spektakl
Krakowski Teatr Tańca
W spektaklu wykorzystano język polski, polski język migowy i język ukraiński;
rozmowa po spektaklu tłumaczona na PJM
choreografia: Eryk Makohon
współpraca choreograficzna: Patrycja Jarosińska
obsada: Patrycja Jarosińska, Sławomir Juszczak, Agnieszka Kramarz, Paweł Łyskawa, Paulina Olszewska, Yelyzaveta Tereshonok
muzyka: Piotr Peszat
producentka: Izabela Zawadzka
projekt graficzny: Weronika Wawryk
tłumaczenie PJM: Bożena Nowak, Jakub Studziński
partnerzy projektu: Stowarzyszenie Dobrze, Cricoteka, Małopolski Instytut Kultury, Stowarzyszenie Autorów ZAiKS
premiera: 15 grudnia 2022
Czy da się przepisać muzykę na obraz? Jak zmienić dźwięk w drgania i jak pomoże w tym taniec? Translacje to spektakl, w ramach którego artyści szukają odpowiedzi na wszystkie te pytania. Do podróży przez świat dźwięków i ciszy zaproszone zostały osoby g/Głuche i słyszące. Twórcy i twórczynie spektaklu badają, jak wspólnie budować działania ruchowe oparte na muzyce – tej słyszanej i odbieranej innymi zmysłami.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Po spektaklach i koncercie odbędą się rozmowy z twórcami, twórczyniami prowadzone przez Alicję Müller. Serdecznie zapraszamy do udziału.
MINIONE:
27 kwietnia, 18:00
Nauka w roli choreografa – wykład otwierający
dr Anna Róża Burzyńska
wstęp wolny
Czy naukowe dane mogą zostać przetłumaczone na partyturę tańca? Jak najbardziej! Osoby tworzące rozmaite dzieła sztuki (muzykę, taniec, literaturę, obrazy czy rzeźby) praktycznie od początków cywilizacji czerpią ze świata natury. O ile jednak pierwsi artyści inspirowali się ruchem słońca czy dźwiękiem morza postrzeganymi bezpośrednio, dzisiaj coraz częściej sięgają po naukowe narzędzia, pozwalające przetłumaczyć naturalne zjawiska na dane, a te z kolei na struktury – między innymi choreograficzne. Rozpiętość ich poszukiwań jest bardzo szeroka.
30 kwietnia, 18:30
III Symfonia
spektakl
interpretacja: Janusz Orlik
Bilety: 30 zł ulgowe / 40 zł normalne / 15 zł uczniowie szkół artystycznych.
muzyka: Henryk Mikołaj Górecki, III Symfonia „Symfonia pieśni żałosnych” na sopran solo i orkiestrę op. 36
reżyseria światła: Janusz Orlik, Grzegorz Polak
produkcja: Janusz Orlik, Centrum Kultury w Lublinie / Przestrzenie Sztuki. Taniec
wsparcie rezydencyjne: Materia w Łodzi
Co ja bym zrobił, gdybym sądził, że sztuka nie wpływa na życie? Pewnie bym barany pasał… A może strzeliłbym sobie w łeb? Gdybym wierzył tylko w to, co w człowieku najgorsze? Ale przecież w tym człowieku jest również i to, co najlepsze. Gdybym nie miał nadziei? To rzeczywiście – żabki hodować, krowy pasać… Wierzę, że jest coś, co nam czasem pomaga przetrwać, pomaga zrozumieć drugiego człowieka. Co nas pociesza, daje nam chwilę refleksji… Tym czymś bywa też i sztuka.
Henryk Mikołaj Górecki
III Symfonia jest kolejną, po Święcie wiosny Igora Strawińskiego i Koda (a tribute) do muzyki Krzysztofa Komedy, twórczą interpretacją przez artystę relacji muzyki i tańca. Kompozycja Henryka Mikołaja Góreckiego powstała w 1976 roku i stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych dzieł kompozytora. Symfonia składa się z trzech części i – zgodnie z intencją twórcy – utwór jest prezentowany w całości. Krzysztof Penderecki nazwał dzieło Góreckiego „muzyką najszczerszą z możliwych”.
Wyróżnienie w Konkursie na utwór choreograficzny do muzyki kompozytora polskiego organizowanym przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS z inicjatywy Sekcji Autorów Dzieł Choreograficznych.
13 maja, 13:00
Tańczysz? Opisz!
warsztaty
prowadzenie: Joanna Pędzisz
wstęp wolny
Zapisy przez formularz potrwają do dnia 9 maja – po tym terminie skontaktujemy się z grupą wybraną do udziału w warsztatach.
Wydarzenie dla wszystkich, którzy tańczą, piszą, tworzą, są w szpagacie między działaniami werbalnymi i niewerbalnymi. Warsztaty będą podzielone na dwie części: panel dyskusyjny i moduł kreatywnego pisania. W dyskusjach uczestnicy podejmą kwestie segmentów treściowych opisu, kontekstu, sytuacji komunikacyjnej i medium, w których funkcjonuje opis spektaklu, elementów językowo-wizualnych wykorzystywanych do konstruowania opisu, ich funkcji i oddziaływania na potencjalnego adresata. Techniki kreatywnego pisania posłużą do poszukiwań inspiracji w tworzeniu lub planowaniu opisu spektaklu.
14 maja, 18:30
Poczucie kawałkowości
spektakl
choreografia i wykonanie: Maria Stokłosa
Bilety: 30 zł ulgowe / 40 zł normalne / 15 zł uczniowie szkół artystycznych.
Po co poeta chce się unieść, a tancerka – uziemić? „Kołowania”, „iścia”, „chodzenia” – literatura Mirona Białoszewskiego jest przesycona ruchem. Ruch – czasem szybki, czasem miarowy albo transowy – nie tyle towarzyszy pisaniu, ile je współtworzy. Jak w performansie zinterpretować performatywność poezji? Czy wiersz może stać się strukturą improwizacji? Na podstawie kilku wierszy Białoszewskiego z końca lat 70. XX wieku, czyli niedługo przed urodzeniem Stokłosy, artystka podejmuje serię prób choreograficznego czytania. Gubi przy tym i odnajduje trop poety, tworząc interpretację z kawałków – fragmentów wierszy, pojedynczych czasowników czy twórczych procedur Białoszewskiego.
Poczucie kawałkowości to także doświadczenie cielesne – rozproszenie uwagi, nadmiar doznań czy rozpad sensów, które Stokłosa rozpoznaje jako artystyczne pokrewieństwo z poetą.
11 czerwca, 18:30
de light
spektakl
h. art. company
choreografia: Artur Grabarczyk
reżyseria dźwięku i obrazu: Wiktor Freifeld
taniec: Katarzyna Ustowska-Gmerek, Stanisław Bulder, Róża Kołoda, Artur Grabarczyk
współpraca choreograficzna: Urliqa Fernqvist, Peter Svenson
koordynator produkcji: Beata Miernik
Dzięki nauce wiemy, że światło i przestrzeń istnieją jako dwie wzajemnie uzupełniające się materie. Bez przestrzeni wiązki światła nie miałyby gdzie się rozchodzić, a bez światła nie bylibyśmy w stanie dostrzec przestrzeni i znajdujących się w niej obiektów oraz ich kolorów. Światło sprawia, że przestrzeń jest bardziej akceptowalna, a każda jego zmiana wpływa na to, jak odbieramy rzeczywistość. de light to spektakl-galeria. Bada wzajemne zależności światła i przestrzeni ze sztuką choreografii. Pracując z geometrią światła, przestrzeni i ruchu, budowana jest abstrakcyjna forma żywego obrazu – pełna napięć kompozycyjnych, zestawień kolorów, kształtów i nastrojów, które odpowiadają konkretnym zadaniom. Dzięki wykorzystaniu teorii optyki odkrywane są przed widzem różne mechanizmy percepcji. Zachęcamy, aby poprzez udział w spektaklu podjąć refleksję i uświadomić sobie własną rolę w doznawaniu otaczającej nas rzeczywistości.
Kuratorzy projektu Rollercoaster. Kolekcjonerzy wrażeń: Paweł Łyskawa, Eryk Makohon
Organizatorzy: Cricoteka, Krakowski Teatr Tańca
Zespół realizujący projekt: Mariusz Gąsior, Maciej Jagoda, Józef Legierski, Magdalena Link-Lenczowska, Zofia Mikołajska, Aldona Mikulska, Andrea Nikolov, Agnieszka Oprządek, Maria Pieniążek, Anna Rejowska, Aleksandra Treder, Natalia Zarzecka, Izabela Zawadzka
Identyfikacja graficzna: Wojciech Kołek
Patroni medialni: Didaskalia, Gazeta Wyborcza, Notes na 6 tygodni, Radio Kraków
Program dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego – w ramach programu „Taniec”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Krakowa.
