YOKO ONO

GRAPEFRUIT
Instrukcje performansu, przedruk z Grapefruit

W 1964 roku Yoko Ono wydała Grapefruit, książkę która zawierała ponad 150 scenariuszy i prostych instrukcji. Publikacja nigdy dotąd nie była tłumaczona na język polski. W przewodniku po Radykalnych językach przedrukowujemy kilka z nich. Instrukcje pochodzące z Grapefruit, przeznaczone są do samodzielnego wykonania. Zbiór jest jednym z najbardziej znanych dzieł sztuki konceptualnej z lat 60. Tytuł publikacji został wybrany ze względu na hybrydyczny charakter owocu, który jest skrzyżowaniem cytryny z pomarańczą. Artystka uznała to za ciekawą metaforę dla eksperymentalnego zbioru instrukcji, wpisujących się w działania grupy Fluxus. Yoko Ono angażuje proste zdarzenia i przedmioty pochodzące z codziennego otoczenia.

Grapefruit, Wunternaum Press, Tokyo, 1964, Photo by David Behl, © Yoko Ono

Yoko Ono (ur. 1933) – japońska artystka zajmująca się konceptualizmem i performansem, wokalistka i kompozytorka, autorka filmów, aktywistka na rzecz pokoju na świecie, feministka, wdowa po Johnie Lennonie. Pod wpływem neodadaizmu, a zwłaszcza Johna Cage’a, pioniera muzyki awangardowej XX wieku, jak również współpracy z grupą Fluxus, Ono tworzyła w latach 60. i 70. dzieła konceptualne i performanse cieszące się złą sławą w czasach, kiedy powstawały. Jednym ze sztandarowych przykładów był zrealizowany przez artystkę w 1964 roku w Tokio performans Cut Piece: Ono zachęcała widzów do odcinania kawałków ubrania, które miała na sobie. W rezultacie artystka została całkiem obnażona. Yoko Ono zyskała uznanie jako autorka filmów, m.in. dzięki nakręconemu we współpracy z artystami Fluxusu filmowi Bottoms, pokazującemu zbliżenia ludzkich pośladków. Współpracowała z Johnem Lennonem przy produkcji albumów z muzyką eksperymentalną, a po jego śmierci wydawała solowe nagrania. W 1969 roku napisali wspólnie Imagine, piosenkę, która spośród utworów Lennona odniosła największy sukces i cieszyła się największym uznaniem krytyków. Jest to również jedna ze stu piosenek najczęściej wykonywanych w XX wieku. Począwszy od przeprowadzonej wspólnie z Johnem Lennonem akcji Bed-ins for Peace z 1969 roku, w ramach protestu przeciw wojnie w Wietnamie, Yoko Ono czynnie działa na rzecz pokoju. W 2009 roku artystka otrzymała na Biennale w Wenecji Złotego Lwa za całokształt twórczości.

Projekt Radykalne języki realizowany przy wsparciu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Przedstawicielstwa Flandrii przy Ambasadzie Belgii oraz Fundacji Mondriana.
Partner projektu: Barka Alrina, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
Patroni medialni: Program 2 Polskiego Radia, TVP Kultura, TVP Kraków, Radio Kraków, Gazeta Wyborcza, Karnet, O.pl, Cracow-life.com, Purpose.com.pl, E-splot.